Mỹ sẵn sàng bán F-35 cho UAE, nhưng "mua bia phải kèm lạc"

Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Mỹ nói rằng, chúng tôi có thể xác nhận, chính phủ Mỹ có ý định xúc tiến đề xuất bán vũ khí và thiết bị cho UAE, mặc dù chúng tôi vẫn đang xem xét các chi tiết và tham khảo ý kiến của các quan chức UAE để đảm bảo rằng, UAE phải đảm bảo nghĩa vụ trước, trong và sau khi giao hàng.Thỏa thuận xuất khẩu vũ khí cho UAE đã được đề xuất trong vài ngày cuối cùng của chính quyền Trump; ngoài việc bán 50 tiêm kích F-35, thỏa thuận còn bao gồm bán 18 máy bay không người lái Reaper và nhiều loại đạn dược khác nhau.Toàn bộ thỏa thuận sẽ tiêu tốn của UAE khoảng 23 tỷ USD. Chắc chắn rằng các điều kiện xuất khẩu sẽ rất nghiêm ngặt, để đảm bảo rằng UAE sẽ không chuyển các máy bay tiêm kích hiện đại này, hoặc bất kỳ bộ phận nào của chúng, cho một nước thứ ba, mà không có sự cho phép rõ ràng của Mỹ.Liên quan đến cách UAE sử dụng máy bay chiến đấu F-35, Mỹ yêu cầu UAE đưa ra các đảm bảo, tiêm kích F-35 của UAE sẽ không bao giờ được đồn trú ở nước thứ ba, để tiến hành các chiến dịch viễn chinh và sẽ chỉ tạm thời rời khỏi lãnh thổ UAE, để tham gia các hoạt động quân sự với các nước đồng minh trong thời bình.Chính quyền Biden đã bày tỏ ý định, từ nay chỉ bán các hệ thống vũ khí "phòng thủ" cho Saudi Arabia. Nước này có thể áp dụng chính sách tương tự như UAE và đưa ra các hạn chế rõ ràng về việc máy bay chiến đấu F-35 có thể được sử dụng ở đâu và trong hoàn cảnh nào, tại quốc gia này.Thổ Nhĩ Kỳ, đồng minh lớn của Mỹ và là thành viên của liên minh NATO, đã bị Mỹ loại khỏi dự án F-35, sau khi mua hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga vào năm 2019.Thổ Nhĩ Kỳ trước đó đã lên kế hoạch mua tới 100 chiếc máy bay chiến đấu F-35 cho lực lượng không quân của mình, nhưng Mỹ đã nhiều lần cảnh báo Thổ Nhĩ Kỳ rằng, F-35 và S-400 không tương thích; đồng thời bày tỏ lo ngại, nếu hai hệ thống vũ khí này được triển khai ở Thổ Nhĩ Kỳ, sẽ cho phép Nga thu thập thông tin nhạy cảm về hiệu suất của F-35, từ đó có phương án đối phó F-35.UAE chưa chính thức bày tỏ ý định mua tên lửa phòng không S-400 hoặc các hệ thống phòng không tầm cao tương tự của Nga. Tuy nhiên, nước này cũng đã mua một số lượng lớn vũ khí và thiết bị do Nga sản xuất.Trước khi UAE bình thường hóa quan hệ với Israel vào năm ngoái, Mỹ đã từ chối bán tiêm kích thế hệ năm F-35 cho UAE. Năm 2017, Nga tuyên bố sẽ khởi động một dự án với UAE, để cùng sản xuất máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm. Tuy nhiên, không có thông tin nào về tiến độ liên quan kể từ đó.Nếu UAE cuối cùng có thể mua F-35, thì việc sản xuất chung máy bay thế hệ thứ 5 với Nga có thể bị hoãn lại vô thời hạn. UAE đã mua hệ thống tên lửa phòng không tầm thấp Pantsir S-1 của Nga và thậm chí, đã triển khai hệ thống này tới Libya trong cuộc nội chiến ở Libya.Mặc dù hiệu suất của Pantsir S-1 kém xa so với S-400, nhưng Mỹ có thể phản đối mạnh mẽ việc UAE tiếp tục mua các hệ thống phòng không do Nga sản xuất, như một điều kiện tiên quyết để xuất khẩu F-35 cho UAE.Mỹ cũng có khả năng áp dụng phản đối tương tự đối với việc UAE mua vũ khí và thiết bị của Trung Quốc trong tương lai. UAE trước đây đã mua máy bay không người lái vũ trang Pterosaur 2 của Trung Quốc và sử dụng nó trong cuộc xung đột tại Libya và Yemen.Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Bob Menedez, đã đề xuất một Đạo luật "Xuất khẩu an toàn F-35" mới, trong đó yêu cầu Quốc hội tăng cường giám sát việc xuất khẩu F-35 sang các nước không thuộc NATO. Về quan hệ hợp tác quốc phòng giữa UAE và Trung Quốc, Menedez bày tỏ quan ngại về việc UAE cho Trung Quốc tiếp cận máy bay F-35.Thượng nghị sĩ Bob Menedez cho rằng, Mỹ phải phát triển các biện pháp bảo vệ, để đảm bảo rằng công nghệ nhạy cảm của F-35, sẽ không bị rò rỉ cho các nước khác, bao gồm cả việc đảm bảo rằng, UAE rút khỏi hợp tác với Trung Quốc và các đối thủ khác của Mỹ.Chuyên gia quốc phòng Ryan Bol của Mỹ cũng cho rằng, nhiều khả năng Mỹ sẽ sử dụng việc bán F-35, như một con bài mặc cả, để ngăn UAE mua vũ khí và thiết bị của các đối thủ cạnh tranh của Mỹ, như Trung Quốc và Nga.Điều đáng chú ý là các máy bay chiến đấu F-35 mà Mỹ bán cho UAE, gần như chắc chắn sẽ bị cắt giảm tính năng hơn, so với các máy bay F-35 của Israel. UAE chỉ nhận được mẫu F-35A tiêu chuẩn, và nó không có khả năng được nâng cấp trong nước. Ngoài ra, bất kỳ nỗ lực nâng cấp nào của UAE, đều rất có thể vi phạm điều kiện bán F-35.Do đó, mặc dù UAE có khả năng sẽ mua máy bay chiến đấu F-35 trong tương lai, nhưng việc mua sắm như vậy chắc chắn sẽ đi kèm với một số điều khoản và điều kiện bất lợi; điều này sẽ làm ảnh hưởng khả năng chiến đấu của Quân đội UAE. Nguồn ảnh: Pinterest. Cận cảnh tiêm kích F-35 của Không quân Mỹ bay qua "Thung Lũng Chết" - địa điểm tuyệt đẹp để ngắm cận cảnh chiến đấu cơ Mỹ bay tập. Nguồn: USAF.

Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Mỹ nói rằng, chúng tôi có thể xác nhận, chính phủ Mỹ có ý định xúc tiến đề xuất bán vũ khí và thiết bị cho UAE, mặc dù chúng tôi vẫn đang xem xét các chi tiết và tham khảo ý kiến của các quan chức UAE để đảm bảo rằng, UAE phải đảm bảo nghĩa vụ trước, trong và sau khi giao hàng.

Thỏa thuận xuất khẩu vũ khí cho UAE đã được đề xuất trong vài ngày cuối cùng của chính quyền Trump; ngoài việc bán 50 tiêm kích F-35, thỏa thuận còn bao gồm bán 18 máy bay không người lái Reaper và nhiều loại đạn dược khác nhau.

Toàn bộ thỏa thuận sẽ tiêu tốn của UAE khoảng 23 tỷ USD. Chắc chắn rằng các điều kiện xuất khẩu sẽ rất nghiêm ngặt, để đảm bảo rằng UAE sẽ không chuyển các máy bay tiêm kích hiện đại này, hoặc bất kỳ bộ phận nào của chúng, cho một nước thứ ba, mà không có sự cho phép rõ ràng của Mỹ.

Liên quan đến cách UAE sử dụng máy bay chiến đấu F-35, Mỹ yêu cầu UAE đưa ra các đảm bảo, tiêm kích F-35 của UAE sẽ không bao giờ được đồn trú ở nước thứ ba, để tiến hành các chiến dịch viễn chinh và sẽ chỉ tạm thời rời khỏi lãnh thổ UAE, để tham gia các hoạt động quân sự với các nước đồng minh trong thời bình.

Chính quyền Biden đã bày tỏ ý định, từ nay chỉ bán các hệ thống vũ khí "phòng thủ" cho Saudi Arabia. Nước này có thể áp dụng chính sách tương tự như UAE và đưa ra các hạn chế rõ ràng về việc máy bay chiến đấu F-35 có thể được sử dụng ở đâu và trong hoàn cảnh nào, tại quốc gia này.

Thổ Nhĩ Kỳ, đồng minh lớn của Mỹ và là thành viên của liên minh NATO, đã bị Mỹ loại khỏi dự án F-35, sau khi mua hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga vào năm 2019.

Thổ Nhĩ Kỳ trước đó đã lên kế hoạch mua tới 100 chiếc máy bay chiến đấu F-35 cho lực lượng không quân của mình, nhưng Mỹ đã nhiều lần cảnh báo Thổ Nhĩ Kỳ rằng, F-35 và S-400 không tương thích; đồng thời bày tỏ lo ngại, nếu hai hệ thống vũ khí này được triển khai ở Thổ Nhĩ Kỳ, sẽ cho phép Nga thu thập thông tin nhạy cảm về hiệu suất của F-35, từ đó có phương án đối phó F-35.

UAE chưa chính thức bày tỏ ý định mua tên lửa phòng không S-400 hoặc các hệ thống phòng không tầm cao tương tự của Nga. Tuy nhiên, nước này cũng đã mua một số lượng lớn vũ khí và thiết bị do Nga sản xuất.

Trước khi UAE bình thường hóa quan hệ với Israel vào năm ngoái, Mỹ đã từ chối bán tiêm kích thế hệ năm F-35 cho UAE. Năm 2017, Nga tuyên bố sẽ khởi động một dự án với UAE, để cùng sản xuất máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm. Tuy nhiên, không có thông tin nào về tiến độ liên quan kể từ đó.

Nếu UAE cuối cùng có thể mua F-35, thì việc sản xuất chung máy bay thế hệ thứ 5 với Nga có thể bị hoãn lại vô thời hạn. UAE đã mua hệ thống tên lửa phòng không tầm thấp Pantsir S-1 của Nga và thậm chí, đã triển khai hệ thống này tới Libya trong cuộc nội chiến ở Libya.

Mặc dù hiệu suất của Pantsir S-1 kém xa so với S-400, nhưng Mỹ có thể phản đối mạnh mẽ việc UAE tiếp tục mua các hệ thống phòng không do Nga sản xuất, như một điều kiện tiên quyết để xuất khẩu F-35 cho UAE.

Mỹ cũng có khả năng áp dụng phản đối tương tự đối với việc UAE mua vũ khí và thiết bị của Trung Quốc trong tương lai. UAE trước đây đã mua máy bay không người lái vũ trang Pterosaur 2 của Trung Quốc và sử dụng nó trong cuộc xung đột tại Libya và Yemen.

Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Bob Menedez, đã đề xuất một Đạo luật "Xuất khẩu an toàn F-35" mới, trong đó yêu cầu Quốc hội tăng cường giám sát việc xuất khẩu F-35 sang các nước không thuộc NATO. Về quan hệ hợp tác quốc phòng giữa UAE và Trung Quốc, Menedez bày tỏ quan ngại về việc UAE cho Trung Quốc tiếp cận máy bay F-35.

Thượng nghị sĩ Bob Menedez cho rằng, Mỹ phải phát triển các biện pháp bảo vệ, để đảm bảo rằng công nghệ nhạy cảm của F-35, sẽ không bị rò rỉ cho các nước khác, bao gồm cả việc đảm bảo rằng, UAE rút khỏi hợp tác với Trung Quốc và các đối thủ khác của Mỹ.

Chuyên gia quốc phòng Ryan Bol của Mỹ cũng cho rằng, nhiều khả năng Mỹ sẽ sử dụng việc bán F-35, như một con bài mặc cả, để ngăn UAE mua vũ khí và thiết bị của các đối thủ cạnh tranh của Mỹ, như Trung Quốc và Nga.

Điều đáng chú ý là các máy bay chiến đấu F-35 mà Mỹ bán cho UAE, gần như chắc chắn sẽ bị cắt giảm tính năng hơn, so với các máy bay F-35 của Israel. UAE chỉ nhận được mẫu F-35A tiêu chuẩn, và nó không có khả năng được nâng cấp trong nước. Ngoài ra, bất kỳ nỗ lực nâng cấp nào của UAE, đều rất có thể vi phạm điều kiện bán F-35.

Do đó, mặc dù UAE có khả năng sẽ mua máy bay chiến đấu F-35 trong tương lai, nhưng việc mua sắm như vậy chắc chắn sẽ đi kèm với một số điều khoản và điều kiện bất lợi; điều này sẽ làm ảnh hưởng khả năng chiến đấu của Quân đội UAE. Nguồn ảnh: Pinterest.

Cận cảnh tiêm kích F-35 của Không quân Mỹ bay qua "Thung Lũng Chết" - địa điểm tuyệt đẹp để ngắm cận cảnh chiến đấu cơ Mỹ bay tập. Nguồn: USAF.