Nở rộ đổi tiền lì xì Tết, 'chợ đen' sôi động

Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 đang đến gần, nhu cầu đổi tiền lẻ, tiền mới, tiền có số seri đẹp… để lì xì hay dâng lễ chùa của người dân ngày càng tăng cao. Tuy nhiên, bên cạnh ý nghĩa văn hóa và tâm linh, việc đổi tiền dịp cuối năm cũng tiềm ẩn không ít rủi ro về pháp luật, chi phí và chất lượng tiền. Những năm gần đây, Nhà nước đã thắt chặt hoạt động đổi tiền lẻ bằng cách hạn chế phát hành tiền mới in mệnh giá nhỏ qua hệ thống ngân hàng.

Dù vậy, thực tế cho thấy, thị trường đổi tiền lẻ bên ngoài vẫn diễn ra rầm rộ, bất chấp các quy định pháp luật. Nhiều người dân, thay vì tìm đến ngân hàng, đã chuyển sang các kênh không chính thống như "chợ đen" hoặc các hội nhóm trực tuyến để đổi tiền. Việc tìm kiếm dịch vụ này vô cùng dễ dàng, chỉ cần gõ các từ khóa như “đổi tiền lì xì Tết” hay “đổi tiền mới” trên Facebook, hàng trăm bài viết sẽ ngay lập tức xuất hiện. Những hội nhóm đổi tiền lẻ, tiền mới hoạt động sôi nổi với hàng nghìn thành viên tham gia.

Các lời chào mời như "phí đổi thấp", "tiền thật 100%", "nguyên seri, chưa qua sử dụng" xuất hiện tràn ngập, thu hút sự quan tâm lớn từ người dân. Nhiều người bán còn hứa hẹn giao tiền tận nơi và cho kiểm tra trước khi nhận, nhằm tạo cảm giác an tâm cho khách hàng. Phí đổi tiền được công khai dao động 5-8% giá trị số tiền đổi, nhưng mức phí này không cố định mà biến động liên tục. Càng sát Tết, phí đổi càng tăng cao theo độ “hiếm” của mệnh giá, đặc biệt là các mệnh giá nhỏ như 10.000 đồng, 20.000 đồng và 50.000 đồng.

Theo tìm hiểu, trên một trang chuyên về dịch vụ đổi tiền mới, tiền lẻ có mệnh giá từ 10.000 đồng - 200.000 đồng. Khách hàng muốn đổi tiền số lượng ra sao chỉ cần nhập lên website, trang sẽ tự tính mức chênh lệch, đồng thời tiền đổi ra còn được giao đến tận nơi. Với mệnh giá 10.000 đồng, 20.000 đồng, 50.000 đồng, 200.000 đồng và 500.000 đồng khách hàng đổi 1 triệu đồng sẽ mất 50.000 đồng phí.

Còn đối với mệnh giá 100.000 đồng, khách hàng đổi 1 triệu đồng sẽ mất 100.000 đồng phí. Đặc biệt, khách hàng đổi số tiền càng lớn sẽ được giảm phí, tạo sức hút cho những người cần lượng tiền lớn để phục vụ lì xì hoặc công việc dịp Tết. Trên trang Facebook, tương tự Google, chỉ cần tìm kiếm "đổi tiền" sẽ có rất nhiều những hội nhóm, bài viết đổi tiền lẻ xuất hiện với đủ kiểu chào mời như "phí đổi chỉ bằng ly trà sữa" hay "phí đổi cực kỳ yêu thương, đổi càng sớm giá càng rẻ"... Chủ các tài khoản đổi tiền đều cho biết có sẵn tiền lẻ, các loại mệnh giá nhỏ từ 1.000 đồng, 2.000 đồng, 5.000 đồng đến lớn hơn 50.000 đồng, 100.000 đồng, 200.000 đồng. Các đồng tiền có mệnh giá 5.000 đồng, 10.000 đồng có mức chênh lệch khi đổi khoảng từ 6-15%.

Trao đổi qua tài khoản Facebook P.A, chủ tài khoản cho biết: "Phí đổi tiền mệnh giá 10.000 đồng, 20.000 đồng và 50.000 đồng là 6%, còn mệnh giá 100.000 đồng, 200.000 đồng và 500.000 đồng là 5%. Nếu đổi số lượng lớn, phí có thể giảm, như mệnh giá 500.000 đồng khi đổi 100 tờ, phí sẽ chỉ còn 4%". Ngoài đổi tiền mới, tiền lẻ, thị trường tiền online còn rao bán nhiều loại tiền lì xì “độc, lạ” như tiền theo seri ngày tháng năm sinh, tiền ngoại tệ, hay tiền lưu niệm. Các loại tiền này thường được quảng cáo là nhập từ nước ngoài về, với giá bán cao gấp nhiều lần so với mệnh giá thực tế.

Chẳng hạn, một tép tiền (100 tờ) mệnh giá 100 Rupiah Indonesia được bán với giá 1,2 triệu đồng. Tương tự, một tép 1 Đô rồng Bhutan có giá 900.000 đồng, một tép 1.000 Kip Lào có giá 390.000 đồng, và một tép 500 Sum Uzbekistanđược bán với giá 700.000 đồng. Những loại tiền “độc” hơn, như số seri năm sinh kép (ví dụ 19701970), có mức giá cao ngất ngưởng: tờ 10.000 đồng là 400.000 đồng, tờ 200.000 đồng là 800.000 đồng, còn tờ 500.000 đồng lên đến 1.200.000 đồng.

Thị trường còn xuất hiện các loại tiền lưu niệm như tiền 2 USD in hình rắn mạ vàng, giá 140.000 đồng/tờ, tặng kèm tờ “1 triệu USD” thần tài; cặp tiền xu Úc rắn mạ vàng, bạc kèm túi gấm đỏ, giá 80.000 đồng/cặp; hay tiền xu Phật Tổ Như Lai, tiền xu thần tài Hồng Kông mạ vàng với giá 60.000 đồng/xu...

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn Duy Hoàn - Công ty Luật TNHH Lawkey cho biết, hoạt động đổi tiền ăn chênh như vậy là bất hợp pháp. Thông tư số 25/2013/TT-NHNN quy định, hoạt động thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông, chỉ có những tổ chức được Nhà nước cho phép mới được hoạt động đổi tiền, trong đó chỉ có Ngân hàng nhà nước, Ngân hàng nhà nước chi nhánh, Sở giao dịch NHNN, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, kho bạc nhà nước.

Ngoài các đơn vị này, mọi hoạt động đổi tiền do cá nhân, tổ chức khác đều là bất hợp pháp. Bên cạnh đó, việc thực hiện đổi tiền không đúng quy định của pháp luật sẽ bị xử phạt lên đến 40 triệu đồng theo Nghị định 88/2019/NĐ-CP. Trường hợp tổ chức có hành vi đổi tiền không đúng quy định của pháp luật sẽ bị xử phạt gấp 2 lần, từ 40 triệu đồng đến 80 triệu đồng.

Luật sư cũng khuyến cáo, việc đổi tiền mới trên mạng mang tính rủi ro rất cao. Khi giao dịch đổi tiền qua mạng, những đối tượng chỉ quen biết trên nền tảng trực tuyến chứ không có tổ chức, trụ sở rõ ràng nếu chẳng may đổi phải tiền giả, đôi khi người dân còn vướng thêm rủi ro khi phải chứng minh nguồn gốc tiền đó từ đâu mà có. Vì vậy, trước khi giao dịch, cần nâng cao tinh thần cảnh giác, tuyệt đối không chuyển tiền đặt cọc trước cho người lạ để tránh bị lừa đảo cũng như khi nhận tiền cần kiểm tra kỹ để tránh đổi phải tiền giả, tiền thiếu... Bởi khi tham gia giao dịch bất hợp pháp, người dân không được bảo đảm quyền lợi, khó khiếu nại.

Cục An toàn thông tin cũng đã khuyến cáo người dân cảnh giác trước những đối tượng không quen biết, tuyệt đối không đổi tiền qua mạng xã hội để tránh trở thành "con mồi" tiếp tay cho các hành vi lừa đảo. Chỉ nên sử dụng các dịch vụ đổi tiền của ngân hàng, công ty tài chính hoặc các cơ sở kinh doanh có uy tín, có giấy phép hoạt động hợp pháp.

>>> Xem thêm video: 790 tỷ là số tiền người Việt bỏ ra mỗi ngày để mua sắm online