Nếu có dịp đến Bình Thuận hay Quảng Nam mà chưa ăn thử các món từ kỳ nhông sẽ là điều vô cùng đáng tiếc.
Kỳ nhông có tên khoa học là Leiolepis, thuộc loài bò sát, nhìn giống thằn lằn nhưng to và dài mình hơn. Chúng thường sống ở các sa mạc nắng nóng, đất cát ven biển. Với đặc tính chịu khát giỏi, sinh trưởng tốt trong môi trường khắc nghiệt và khô cằn nên từ lâu, kỳ nhông đã được mệnh danh là "vua của sa mạc".
Kỳ nhông có vẻ ngoài đáng sợ nhưng thịt của chúng thơm ngon hảo hạng
Loài bò sát này chủ yếu ở khu vực Đông Nam Á, trong đó số lượng nhiều là ở Việt Nam, Lào, Campuchia… do phù hợp với môi trường khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Về đặc điểm bên ngoài, kỳ nhông có đầu hình tam giác, trên có hai hốc tai khá to, trán có cục xương nhỏ nhô lên; vỏ ngoài hơi sần sùi, da đỏ hồng và có các vệt màu đen hoặc cam xuất hiện rải rác trên thân mình.
Nghe tới tên con kỳ nhông hay trực tiếp nhìn loài bò sát này ở ngoài, nhiều người cảm thấy e ngại nhưng thực chất thịt kỳ nhông rất ngon và bổ. Từ xưa, người dân địa phương đã "săn" kỳ nhông về để làm món ăn thường ngày.
Những năm gần đây, kỳ nhông thành đặc sản nổi tiếng được nhiều người biết đến. Trong các nhà hàng, quán ăn, quán nhậu, thịt kỳ nhông cũng được đưa vào thực đơn. Thịt nhông trắng như thịt gà nhưng thớ thịt săn, thơm và ngọt hơn, xương mềm như sụn, nhai sần sật. Kỳ nhông có thể làm thành nhiều món ngon như nướng, xào sả ớt, gỏi, cháo kỳ nhông, chả kỳ nhông, … Mỗi món đều có hương vị đặc trưng, sức hấp dẫn riêng nhưng được ưa chuộng nhất vẫn là món kỳ nhông nướng.
Trên thị trường chủ yếu là kỳ nhông nuôi, còn kỳ nhông trong tự nhiên rất hiếm, phải đặt hàng từ người dân địa phương chuyên đi "săn" mới mua được
Theo khảo sát, trên thị trường kỳ nhông được bán với giá lên tới 500.000 đồng/kg nhưng chủ yếu là kỳ nhông nuôi, còn kỳ nhông trong tự nhiên ngày càng ít, không phải lúc nào cũng mua được. Muốn mua được kỳ nhông trong tự nhiên phải chờ đến đúng mùa và phải đặt người dân địa phương chuyên đi săn kỳ nhông.
"Kỳ nhông rất tinh ranh, chỉ cần có tiếng động nhẹ là chúng nhanh chóng vùi vào trong cát hoặc tìm chỗ ẩn nấp rất khó để bắt được. Phải là những người hiểu được tập tính và chu kỳ của chúng. Theo đó, nhông thường đi kiếm ăn buổi sáng, trở về hang vào buổi chiều và ẩn nấp cho đến sáng sớm hôm sau.
Thịt kỳ nhông làm thành nhiều món ngon nhưng nổi tiếng nhất vẫn là kỳ nhông nướng
Khi phát hiện hang nhông, người thợ săn bắt đầu cuốc những nhát đầu tiên để tìm ngách đi. Sau khi thấy ngách, họ sẽ đưa nhánh dương liễu luồn theo để khỏi bị mất dấu. Đào đến đâu thì luồn cây đến đó, cho đến tận nơi ẩn nấp của nhông rồi thò tay vào hang để bắt", anh Hoàng (người chuyên đi săn kỳ nhông) chia sẻ.
Hiện nay, nhiều hộ dân đã mở rộng mô hình nuôi kỳ nhông để kiếm thêm thu nhập.