Ngày 30/10/1961 đã đi vào lịch sử thế giới mà hơn nửa thế kỷ sau loài người vẫn không thể quên. Đó là ngày mà trên thế giới diễn ra vụ thử bom hạt nhân mạnh nhất lịch sử nhân loại cho tới ngày nay. Và có lẽ trong tương lai hàng chục năm nữa chắc không một quốc gia nào liều lĩnh thực hiện một vụ thử hạt nhân khủng khiếp tới như vậy. Nguồn ảnh: SputnikBuổi trưa ngày 30/10/1961, máy bay ném bom chiến lược Tu-95V của Không quân Liên Xô đã thả một quả bom nhiệt hạch nặng 27 tấn, dài 8m được gắn một chiếc dù giảm tốc nặng gần 1 tấn để chiếc Tu-95V đủ thời gian tháo chạy khỏi vùng ảnh hưởng vụ nổ. Ảnh: Quả bom đang được dù giảm tốc hãm lại. Nguồn ảnh: WikimapiaVụ thử được thực hiện tại khu vực thử nghiệm hạt nhân Vịnh Mityushikha, phía bắc Vòng Bắc Cực trên hòn đảo Novaya Zemlya tại Bắc Cực. Nguồn ảnh: WikiVào lúc 11h32 phút ngày 30/10/1961, siêu bom Tsar Bomba được kích nổ ở độ cao 4km trên mặt đất (4,2km trên mực nước biển) bằng các cảm biến khí áp. Nguồn ảnh: Getty ImageSức công phá của vụ nổ mạnh tới mức không thể nào tưởng tượng. Quả cầu lửa (khi bom kích nổ trên không tạo ra) chạm tới mặt đất, gần tới cao độ của chiếc máy bay ném bom, và được nhìn thấy và cảm thấy từ 1.000 km từ ground zero. Sức nóng của vụ nổ có thể gây bỏng độ ba 100 km (62 dặm) từ ground zero. Đám mây hình nấm sau đó cao khoảng 64 km (gần cao hơn bảy lần Núi Everest) và rộng 40 km. Vụ nổ có thể được quan sát và cảm nhận thấy ở Phần Lan, làm vỡ kính cửa sổ tại Phần Lan và Thuỵ Điển. Hội tụ khí quyển gây ra thiệt hại ở khoảng cách lên tới 1000 km. Nguồn ảnh: WikiSóng địa chấn do vụ nổ gây ra có thể đo được thậm chí ở lần chạy quanh Trái đất thứ ba. Mức sóng địa chấn của nó khoảng 5 tới 5.25. Lượng năng lượng khoảng 7.1 trên thang Richter, nhưng bởi quả bom được cho nổ trên không chứ không phải ngầm dưới đất, đa số năng lượng không được chuyển thành sóng địa chấn. Nguồn ảnh: WikiẢnh minh họa vùng bị Tsar Bomba phá hủy hoàn toàn (ví dụ – phạm vi lớn hơn bản độ Paris): Vòng đỏ = Bị phá hủy hoàn toàn (bán kính 35 km), vòng vàng = quả cầu lửa (bán kính 3,5 km). Nguồn ảnh: WikiTsar Bomba được xếp vào dạng bom khinh khí hay là bom hydro, bom H, bom nhiệt hạch. Đây là loại bom có thể giải phóng năng lượng lớn hơn hàng ngàn lần so với bom nguyên tử. Trong loại vũ khí này, bức xạ nhiệt từ vụ nổ phân rã hạt nhân được dùng để nung nóng và nén đầu mang tritium, deuterium, hoặc liti, từ đó xảy ra phản ứng nhiệt hạch với năng lượng được giải thoát lớn hơn rất nhiều. Nguồn ảnh: WikiĐương lượng nổ của Tsar Bomba được đánh giá là vào khoảng 57 Megaton (Mt) - gấp 10 lần lượng thuốc nổ được sử dụng trong Chiến tranh thế giới thứ hai, gồm cả Little Boy và Fat Man, những quả bom đã tàn phá Hiroshima và Nagasaki. Nguồn ảnh: WikiMột quả bom H ba giai đoạn sử dụng một quả bom hạt nhân ban đầu để tạo ra một phản ứng nhiệt hạch tiếp theo, như trong hầu hết các quả bom H, và sau đó sử dụng năng lượng từ vụ nổ này để tạo ra một giai đoạn nhiệt hạch lớn hơn nữa. Tuy nhiên, có bằng chứng rằng Tsar Bomba có một số giai đoạn thứ ba chứ không phải chỉ là một giai đoạn rất lớn duy nhất. Nguồn ảnh: WikiThiết kế ba giai đoạn ban đầu có khả năng tạo ra vụ nổ xấp xỉ 100 Mt, nhưng sẽ tạo ra quá nhiều bụi hạt nhân. Để giới hạn bụi hạt nhân, giai đoạn ba, và có thể cả giai đoạn hai, có một tamper chì thay cho một tamper uranium-238 (nó khuếch đại cực mạnh phản ứng bằng cách phân hạt các nguyên tử uranium với các neutron nhanh từ vụ nổ nhiệt hạch). Điều này giúp làm hạn chế sự phân hạt nhanh bằng các neutron ở giai đoạn tổng hợp, vì thế xấp xỉ 97% tổng năng lượng có được từ sự tổng hợp hạt nhân (như vậy, nó là một trong những quả bom hạt nhân "sạch nhất" từng được chế tạo, tạo ra một khối lượng bụi hạt nhân khá nhỏ so với đương lượng nổ). Nguồn ảnh: WikiCác thành phần của quả bom được thiết kế bởi một đội các nhà vật lý dưới sự lãnh đạo của viện sĩ Julii Borisovich Khariton và gồm cả Andrei Sakharov, Victor Adamsky, Yuri Babayev, Yuri Smirnov, và Yuri Trutnev. Chỉ có duy nhất một quả bom được chế tạo để thử nghiệm, hiện nay người ta chỉ lưu giữa mô hình kích thước chuẩn của nó. Nguồn ảnh: Wiki
Ngày 30/10/1961 đã đi vào lịch sử thế giới mà hơn nửa thế kỷ sau loài người vẫn không thể quên. Đó là ngày mà trên thế giới diễn ra vụ thử bom hạt nhân mạnh nhất lịch sử nhân loại cho tới ngày nay. Và có lẽ trong tương lai hàng chục năm nữa chắc không một quốc gia nào liều lĩnh thực hiện một vụ thử hạt nhân khủng khiếp tới như vậy. Nguồn ảnh: Sputnik
Buổi trưa ngày 30/10/1961, máy bay ném bom chiến lược Tu-95V của Không quân Liên Xô đã thả một quả bom nhiệt hạch nặng 27 tấn, dài 8m được gắn một chiếc dù giảm tốc nặng gần 1 tấn để chiếc Tu-95V đủ thời gian tháo chạy khỏi vùng ảnh hưởng vụ nổ. Ảnh: Quả bom đang được dù giảm tốc hãm lại. Nguồn ảnh: Wikimapia
Vụ thử được thực hiện tại khu vực thử nghiệm hạt nhân Vịnh Mityushikha, phía bắc Vòng Bắc Cực trên hòn đảo Novaya Zemlya tại Bắc Cực. Nguồn ảnh: Wiki
Vào lúc 11h32 phút ngày 30/10/1961, siêu bom Tsar Bomba được kích nổ ở độ cao 4km trên mặt đất (4,2km trên mực nước biển) bằng các cảm biến khí áp. Nguồn ảnh: Getty Image
Sức công phá của vụ nổ mạnh tới mức không thể nào tưởng tượng. Quả cầu lửa (khi bom kích nổ trên không tạo ra) chạm tới mặt đất, gần tới cao độ của chiếc máy bay ném bom, và được nhìn thấy và cảm thấy từ 1.000 km từ ground zero. Sức nóng của vụ nổ có thể gây bỏng độ ba 100 km (62 dặm) từ ground zero. Đám mây hình nấm sau đó cao khoảng 64 km (gần cao hơn bảy lần Núi Everest) và rộng 40 km. Vụ nổ có thể được quan sát và cảm nhận thấy ở Phần Lan, làm vỡ kính cửa sổ tại Phần Lan và Thuỵ Điển. Hội tụ khí quyển gây ra thiệt hại ở khoảng cách lên tới 1000 km. Nguồn ảnh: Wiki
Sóng địa chấn do vụ nổ gây ra có thể đo được thậm chí ở lần chạy quanh Trái đất thứ ba. Mức sóng địa chấn của nó khoảng 5 tới 5.25. Lượng năng lượng khoảng 7.1 trên thang Richter, nhưng bởi quả bom được cho nổ trên không chứ không phải ngầm dưới đất, đa số năng lượng không được chuyển thành sóng địa chấn. Nguồn ảnh: Wiki
Ảnh minh họa vùng bị Tsar Bomba phá hủy hoàn toàn (ví dụ – phạm vi lớn hơn bản độ Paris): Vòng đỏ = Bị phá hủy hoàn toàn (bán kính 35 km), vòng vàng = quả cầu lửa (bán kính 3,5 km). Nguồn ảnh: Wiki
Tsar Bomba được xếp vào dạng bom khinh khí hay là bom hydro, bom H, bom nhiệt hạch. Đây là loại bom có thể giải phóng năng lượng lớn hơn hàng ngàn lần so với bom nguyên tử. Trong loại vũ khí này, bức xạ nhiệt từ vụ nổ phân rã hạt nhân được dùng để nung nóng và nén đầu mang tritium, deuterium, hoặc liti, từ đó xảy ra phản ứng nhiệt hạch với năng lượng được giải thoát lớn hơn rất nhiều. Nguồn ảnh: Wiki
Đương lượng nổ của Tsar Bomba được đánh giá là vào khoảng 57 Megaton (Mt) - gấp 10 lần lượng thuốc nổ được sử dụng trong Chiến tranh thế giới thứ hai, gồm cả Little Boy và Fat Man, những quả bom đã tàn phá Hiroshima và Nagasaki. Nguồn ảnh: Wiki
Một quả bom H ba giai đoạn sử dụng một quả bom hạt nhân ban đầu để tạo ra một phản ứng nhiệt hạch tiếp theo, như trong hầu hết các quả bom H, và sau đó sử dụng năng lượng từ vụ nổ này để tạo ra một giai đoạn nhiệt hạch lớn hơn nữa. Tuy nhiên, có bằng chứng rằng Tsar Bomba có một số giai đoạn thứ ba chứ không phải chỉ là một giai đoạn rất lớn duy nhất. Nguồn ảnh: Wiki
Thiết kế ba giai đoạn ban đầu có khả năng tạo ra vụ nổ xấp xỉ 100 Mt, nhưng sẽ tạo ra quá nhiều bụi hạt nhân. Để giới hạn bụi hạt nhân, giai đoạn ba, và có thể cả giai đoạn hai, có một tamper chì thay cho một tamper uranium-238 (nó khuếch đại cực mạnh phản ứng bằng cách phân hạt các nguyên tử uranium với các neutron nhanh từ vụ nổ nhiệt hạch). Điều này giúp làm hạn chế sự phân hạt nhanh bằng các neutron ở giai đoạn tổng hợp, vì thế xấp xỉ 97% tổng năng lượng có được từ sự tổng hợp hạt nhân (như vậy, nó là một trong những quả bom hạt nhân "sạch nhất" từng được chế tạo, tạo ra một khối lượng bụi hạt nhân khá nhỏ so với đương lượng nổ). Nguồn ảnh: Wiki
Các thành phần của quả bom được thiết kế bởi một đội các nhà vật lý dưới sự lãnh đạo của viện sĩ Julii Borisovich Khariton và gồm cả Andrei Sakharov, Victor Adamsky, Yuri Babayev, Yuri Smirnov, và Yuri Trutnev. Chỉ có duy nhất một quả bom được chế tạo để thử nghiệm, hiện nay người ta chỉ lưu giữa mô hình kích thước chuẩn của nó. Nguồn ảnh: Wiki