Tổng thống Ukraine làm được gì qua 100 ngày? (kỳ 1)

Các chuyên gia cho rằng, người dân Ukraine đang dần cạn kiệt niềm tin vào Tổng thống Poroshenko và sự kéo dài suy đồi chính trị và khủng hoảng kinh tế trong nước sẽ dẫn đến việc điểm số cũng như quyền lực chính trị của ông bị giảm sút trước kì bầu cử Quốc hội Ukraine.

Những thách thức khó khăn

Ông Poroshenko nhậm chức vào ngày 7/6. Ông vốn là một tỷ phú, với sự ủng hộ của 54,7 % cử tri trong vòng đầu của cuộc bầu cử tổng thống sớm, qua đó giành được chiếc ghế tổng thống Ukraine vào một thời điểm đầy nhạy cảm của đất nước này: Ukraine mất Crimea; nền kinh tế đất nước bị suy thoái;  xã hội bị chia cắt bởi cuộc chiến kéo dài giữa quân đội và lực lượng ly khai ở miền đông; quan hệ với Nga lâm vào bế tắc.

Tất cả những điều kiện trên được các chuyên gia nhận định là bước khởi đầu khó khăn cho tổng thống thứ 5 của Ukraine. Hơn nữa, khi Ukraine đã chuyển sang hình thức chính phủ Quốc hội – Tổng thống, ông Poroshenko giờ đây bị hạn chế quyền lực trong việc thực hiện những quyết định quan trọng và trong việc thực hiện các cam kết của mình mà ông nêu ra trong cuộc vận động tranh cử.

Sau khi nhậm chức, ông Poroshenko tuyên bố không muốn có thêm đổ máu trên đất nước mình với ưu tiên là đảm bảo hòa bình ở Ukraine. Ông thường xuyên cam đoan về sự phân chia quyền lực với phe ly khai miền đông, bầu Quốc hội sớm và bầu cử địa phương, thể hiện thái độ sẵn sàng tuyên bố ân xá với những người tham gia lực lượng ly khai. Một trong những lời cam đoan chính của ông là quyền sử dụng tự do tiếng Nga ở Donbas song song với việc duy trì tiếng Ukraine là ngôn ngữ chính trong khu vực.

Trong khi đó, bất chấp những lời tuyên bố làm mọi điều để lập lại hòa bình, chính quyền Kiev tiếp tục tăng cường các chiến dịch đặc biệt chống lại phe đòi ly khai, những người không công nhận tính hợp pháp của chính quyền trung ương sau cuộc đảo chính tháng 2/2014. Theo như số liệu mới nhất của Liên Hiệp Quốc, gần 3.000 người đã thiệt mạng trong các vụ xung đột vũ trang ở miền đông Ukraine.

Các chuyên gia và chính trị gia Ukraine có những đánh giá khác nhau về các thành công cũng như thất bại của ông Poroshenko trên cương vị là Tổng thống Ukraine trong 100 ngày đầu tiên nắm giữ vị trí này.

Người đứng đầu Trung tâm Điều tra chính trị ứng dụng của Ukraine “Penta” Vladimir Fesenko cho hay, ông Poroshenko đã khá thành công trong việc thực hiện nhiệm vụ của mình ngay cả khi ông chèo lái con thuyền đất nước dưới hình thức Quốc hội – Tổng thống. “Rõ ràng, giờ đây người đại diện cho chính sách đối nội và đối ngọai cho Ukraine chính là Tổng thống Poroshenko”, ông Fesenko nói.

Và tình hình của cuộc khủng hoảng chính quyền vào cuối tháng 7 khi Thủ tướng Arseniy Yatsenyuk đệ đơn từ chức, chính phủ giải tán. “Trong tình huống đó, ông Poroshenko còn lôi kéo ông Arseniy trở thành đồng minh của mình”.

Về vấn đề khác, ông Fesenko cho biết, chưa từng có Tổng thống Ukraine nào duy trì mối liên hệ chủ động và trực tiếp với các nhà lãnh đạo thế giới khác như vị đương kim Tổng thống Poroshenko. “Điều này tất nhiên phần lớn là do cuộc khủng hoảng ở phía đông Ukraine. Tuy nhiên, đó là thành công đáng được ghi nhận của ông Poroshenko khi ông đã thành công trong việc duy trì sự kiên định và chủ động theo đuổi các chính sách ngoại giao”.

Theo chuyên gia, một thành tựu đáng ghi nhận của ông Poroshenko, nếu xét theo khung thời gian, chính là việc kí thỏa thuận hợp tác với EU và cho phép thương mại tự do. Nga hoàn toàn nhận thức được những hậu quả xấu ảnh hưởng đến nền kinh tế nước này khi mà Hiệp ước liên kết EU-Ukraine được thực hiện. Moscow liên tục khẳng định sẽ thực hiện những biện pháp phòng thủ trong trường hợp Ủy ban châu Âu và Nga không đạt được thỏa thuận về các sửa đổi trong Hiệp ước liên kết Ukraine-EU.

Trong khi đó. Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Chính trị và Xung đột Kiev Mikhail Pogrebinsky lại cho rằng, công việc của ông Poroshenko trong những tháng gần đây là một thất bại. “Tôi không nhận thấy bất cứ thành tựu nào của Tổng thống Poroshenko cả. 100 ngày vừa qua là một thất bại toàn tập. Khi bắt đầu, ông Poroshenko cho chúng ta thấy, ông có thể đặt dấu ấn trong lịch sử khi là tổng thống đem lại hòa bình. Giờ đây, rõ ràng ông chỉ khiến cho chiến tanh lan rộng”, ông Pogrebinsky nói.

Người đứng đầu Đảng Cộng sản Ukraine Petro Symanenko cũng có suy nghĩ tương tự. Với sự hủy hoại phần lớn nguồn thu ngân sách dành cho phát triển doanh nghiệp ở phía đông, sự mất giá trầm trọng của đồng nội tệ, sự đóng băng trong việc trả lương và phúc lợi, giá cả gia tăng và tăng thuế, không có chỗ cho sự thay đổi tích cực trong hành động của chính phủ dưới thời ông Poroshenko.