Lý do ông Duterte dồn dập “nã pháo” vào quan hệ Mỹ-Phi

Ngày 13/9, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte cho biết Manila sẽ không tham gia tuần tra chung với Mỹ hay bất cứ quốc gia nào khác tại các vùng biển trên Biển Đông, nhằm tránh rắc rối với nước thứ ba. Trước đó, ngày 12/9, Tổng thống Rodrigo Duterte cho rằng các lực lượng đặc biệt của Mỹ nên rời khỏi miền Nam Philippines để tránh làm gia tăng nguy cơ an ninh tại đây bởi vì các phiến quân thuộc tổ chức khủng bố Abu Sayyaf rất hận Mỹ, chúng sẵn sàng bắt cóc và giết bất cứ người Mỹ nào mà chúng nhìn thấy.

Cũng trong ngày 12/9, Tổng thống Philippines khẳng định ông đã chủ động hủy cuộc gặp Tổng thống Mỹ Barack Obama tại Lào chứ không phải ngược lại. Trước đó, vào ngày 5/9, ông Duterte đe dọa sẽ “chửi thẳng mặt” ông Obama tại cuộc họp chung bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN dự kiến diễn ra tại Lào vào chiều hôm sau. Thông tin khi đó cho hay nhằm phản đối những câu phát ngôn mang tính xúc phạm trên, Nhà Trắng đã hủy cuộc họp song phương giữa Manila và Washington, thay vào đó là sắp xếp cho ông Obama gặp gỡ nữ Tổng thống Hàn Quốc Park Geun Hye, còn ông Duterte cũng cảm thấy hối tiếc về những lời nói “vô tình trở thành một vụ công kích cá nhân” đối với nhà lãnh đạo Mỹ.

Tuy nhiên, sau ngày 6/9, những phát biểu được giới truyền thông cho là phản ánh quan điểm chống Mỹ của ông Duterte tiếp tục xuất hiện. Ngày 10/9, khi tới Davao, chính ông Duterte cũng khẳng định với báo giới rằng mình không phải là “fan của Mỹ”, “chỉ cần cùng với Mỹ, Philippines sẽ không an toàn”, như tờ Philippines Star đưa tin. Nếu để ý, người ta sẽ thấy đằng sau những lần phát biểu như vậy, ông Duterte thường nhắc tới hai vấn đề.

Thứ nhất là câu chuyện chủ quyền quốc gia. Ví dụ: Khi chỉ trích Mỹ can thiệp vào cuộc chiến đẫm máu chống ma túy, ông Duterte tuyên bố không cho phép bất cứ nước nào khác sai khiến Philippines trong thời gian mình cầm quyền; khi tuyên bố sẽ “chửi thẳng mặt” Tổng thống Mỹ Obama tại Hội nghị Cấp cao ASEAN, ông Duterte khẳng định mình không phải “con rối của Mỹ” và ông chủ Nhà Trắng không nên can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Philippines; khi nói về lý do hủy gặp song phương với Tổng thống Mỹ, ông Duterte nhấn mạnh: “Anh không thể lên lớp Tổng thống một nước có chủ quyền dù anh có là Obama đi chăng nữa”.

Thứ hai là khẳng định chính sách đối ngoại tự chủ. Phát biểu tại Davao vào ngày 10/9, ông Duterte nói: "Trong mối quan hệ của chúng tôi với thế giới, Philippines sẽ theo đuổi một chính sách đối ngoại độc lập. Tôi khẳng định chúng tôi sẽ tuân thủ những nguyên tắc truyền thống bình đẳng về chủ quyền, không can thiệp và cam kết giải quyết hòa bình những tranh chấp để phục vụ tốt nhất cho người dân cũng như bảo vệ lợi ích quốc gia của chúng tôi". Hôm 13/9, nghĩa là một ngày sau khi muốn lực lượng Mỹ rút khỏi miền Nam Philippines, ông Duterte cũng tuyên bố “sẽ theo đuổi một vị thế độc lập và chính sách ngoại giao độc lập”.