Phát huy tối đa thế mạnh sách khoa học của Liên hiệp hội VN

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (LHHVN), LHHVN hiện có 67 cơ quan tạp chí khoa học, 1 nhà xuất bản, 1 tờ báo là Báo Tri thức và Cuộc sống. Thời gian qua, công tác xuất bản của LHHVN đã có những kết quả đáng ghi nhận, trong đó có NXB Tri thức. Trải qua những giai đoạn khó khăn, NXB Tri thức đã có bước chuyển mình, có bước đi vững chắc, có đường hướng trong sự phát triển.

Tuy nhiên, sự kết nối phối hợp giữa NXB Tri thức với các cơ quan báo chí, các đơn vị trong LHH vẫn còn có vướng mắc, chưa có sự phối hợp chặt chẽ. Hầu như mỗi đơn vị vẫn bằng các cách đi riêng để thực hiện việc xuất bản của mình.

Hội thảo hôm nay nhằm trao đổi, tư duy sâu về một chủ đề đang đặt trong kế hoạch chiến lược của LHHVN, đó là phát triển hoạt động xuất bản, trước hết là trong giai đoạn từ 2025- 2030.

“Hội thảo nhìn thực trạng xem hoạt động xuất bản có vướng mắc gì, từ đó đưa ra những kiến nghị, đề xuất, đưa ra những giải pháp cụ thể, để hoạt động xuất bản của LHHVN nói chung và NXB Tri thức nói riêng có chất lượng'', ông Linh nói.

ThS Lê Thanh Tùng, Trưởng Ban Truyền thông và Phổ biến kiến thức (LHHVN) cho biết, hoạt động báo chí, xuất bản luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm. Với LHH Việt Nam, một trong những lợi thế của công tác xuất bản là tập hợp rất nhiều chuyên gia giỏi, là tác giả của rất nhiều cuốn sách. Thời gian qua, nhiều hội thành viên có những cuốn sách chất lượng. NXB Tri thức là 1 trong 57 NXB cả nước hoạt động rất hiệu quả, 3 năm liên tiếp được trao giải Sách quốc gia. Riêng năm nay có 3 sách được trao giải. Sách của NXB có tiếng vang, được giới tinh hoa đánh giá cao, coi là sách đáng đọc nhất.

Điều đó cho thấy công tác xuất bản nói chung và của NXB Tri thức có những kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn những hạn chế, như đầu sách còn ít, số lượng hội viên xuất bản sách ít, NXB chưa có sự phối hợp với các hội thành viên… Nếu khắc phục thì quy mô sẽ xứng đáng với tiềm năng, lợi thế của VUSTA.

“Công tác báo chí và xuất bản góp phần thực hiện hoạt động phổ biến kiến thức – nhiệm vụ quan trọng nhất của LHHVN ”, ông Tùng nói.

Tại hội thảo, các đại biểu đã đưa ra nhiều ý kiến đóng góp nâng cao hiệu quả công tác xuất bản của LHHVN.

TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học công nghệ và Môi trường (LHHVN) nêu thực tế, việc xuất bản sách khoa học ở Việt Nam hiện nay đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Trong đó, xuất bản sách khoa học thường đòi hỏi chi phí cao, nhưng thị trường lại nhỏ, khó thu hồi vốn, các nhà xuất bản ngần ngại đầu tư vào dòng sách này. Đây cũng là dòng sách “kén” độc giả, thường chỉ hướng đến một nhóm nhỏ độc giả chuyên môn, khó cạnh tranh với các thể loại sách khác trên thị trường.

Đối với LHHVN, đây là tổ chức tập hợp, quy tụ và thu hút được khoảng 3,7 triệu hội viên, trong đó có trên 2,2 triệu trí thức KH&CN, chiếm khoảng 32,5% trí thức KH&CN cả nước. Vì thế, tiềm năng xuất bản sách KH&CN vô cùng lớn. Với nhiệm vụ phổ biến kiến thức cho người dân, chỉ cần mỗi một hội viên, mỗi một trí thức mỗi năm đọc ít nhất một ấn phẩm khoa học thì số lượng ấn phẩm cần xuất bản cũng đã vô cùng lớn.

Đưa ra giải pháp, TS Lê Công Lương nhấn mạnh tới việc đầu tư vào chất lượng xuất bản, trong đó có đội ngũ biên tập chất lượng. Cần thiết lập mạng lưới chuyên gia đầu ngành trong các hội thành viên, các tổ chức khoa học trong toàn hệ thống của Liên hiệp Hội Việt Nam.

Ký kết các thỏa thuận hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học để đồng xuất bản hoặc hỗ trợ biên tập. Đặt hàng viết sách từ các nhóm nghiên cứu uy tín, tạo cơ hội để họ phổ biến kết quả nghiên cứu dưới dạng sách. Các tạp chí khoa học, nhà xuất bản cần tích cực tham gia các sự kiện khoa học để tiếp cận nguồn tài liệu và đối tác tiềm năng.

Tận dụng e-book, xuất bản đa phương tiện và các nền tảng trực tuyến để tiếp cận độc giả rộng rãi hơn, giảm chi phí in ấn.

Tập trung xây dựng nâng cao danh tiếng NXB Tri thức, Báo Tri thức và Cuộc sống và các tạp chí khoa học bằng cách tập trung vào chất lượng, không chạy theo số lượng.

“Xuất bản sách khoa học là một trong những lĩnh vực mà Liên hiệp Hội Việt Nam có thể phát huy tối đa thế mạnh. Nếu tận dụng tốt nguồn lực và tiềm năng sẵn có, LHHVN không chỉ đóng góp vào sự phát triển của nền khoa học nước nhà mà còn góp phần nâng cao nhận thức và sự yêu thích khoa học trong cộng đồng”, TS Lê Công Lương nhấn mạnh.

Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam Nguyễn Hữu Giới cho rằng, nên nghiên cứu để xây dựng TỦ SÁCH KHOA HỌC CÔNG NGHỆ của LHHVN bao gồm các cuốn sách có giá trị của NXB Trí thức và các đơn vị thành viên của LHHVN đã in ấn thời gian qua (chỉ lấy những cuốn sách/công trình khoa học có giá trị).

Tìm kiếm/huy động nguồn kinh phí, phối hợp với NXB Tri thức thực hiện xuất bản, nhằm thực hiện mục tiêu phổ biến kiến thức hoặc thương mại.

“Thông qua hoạt động này, Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên sẽ có một Tủ sách trí tuệ với nội dung phong phú, chất lượng và khoa học, góp phần xây dựng uy tín của các hội thành viên và LHHVN thông qua việc đóng góp trí tuệ của các nhà khoa học và truyền bá cho người dân”, ông Giới nói.

ThS Bùi Thị Thu Hằng, Phó Giám đốc NXB Tri thức cho hay, hiện tại, LHHVN chưa có tủ sách khoa học kỹ thuật gắn với chức năng, nhiệm vụ cũng như phát huy được những giá trị của các hội thành viên trong nghiên cứu khoa học và xuất bản để công bố, ghi nhận các kết quả nghiên cứu khoa học đối với các lĩnh vực mà hội thành viên đã và đang thực hiện nhiệm vụ trong thời gian qua.

Do đó, phải xây dựng Tủ sách KHKT của LHHVN để ghi nhận giá trị, lan tỏa giá trị, đóng góp giá trị vào kho tàng nghiên cứu, tham vấn xây dựng và hoạch định chính sách cho Đảng và Nhà nước đối với ngành lĩnh vực mà mình đang thực hiện nhiệm vụ khoa học.

"Trong thời gian tới, sẽ tiếp tục khởi động các Tủ sách KHCN. Song song với phát triển Tủ sách Tinh hoa tri thức thế giới cũng cần phát triển mạnh tủ sách tinh hoa tri thức trong nước, trong đó có sách về khoa học công nghệ của LHHVN", bà Hằng cho hay.

Kết luận Hội thảo, PGS.TS Phạm Ngọc Linh ghi nhận các giải pháp từ các đại biểu và đưa ra gợi mở, bên cạnh tri thức tinh hoa thì tri thức về khoa học thường thức cũng quan trọng và phù hợp với xu thế. Cho nên, bên cạnh việc duy trì Tủ sách Tinh hoa để tạo thương hiệu, NXB Tri thức có thể mở rộng, phát triển đa dạng thêm các tủ sách khác.