Nhà Hồ là một trong những vương triều có những cải cách táo bạo, vượt thời đại. Chỉ tồn tại 7 năm nhưng nhà Hồ vẫn khiến hậu thế sau này tốn không biết bao nhiêu bút mực để bàn về mình. Khen có, chê có, tiếc nuối có, bài học có… Nhưng bên cạnh đó còn có một giai thoại liên quan đến phong thủy mà không phải ai cũng biết.
Nhà Hồ thành lập vào tháng 2/1400. Khi đó, đất nước rối ren, mâu thuẫn xã hội bị đẩy lên cao, triều đình nhà Trần xuống dốc trầm trọng. Lê Quý Ly là một ngoại thích nhưng dần nắm hết quyền hành, đã phế bỏ Trần Thiếu Đế rồi tự lên ngôi, lấy lại họ Hồ, lập ra nhà Hồ, đổi quốc hiệu thành Đại Ngu.
Khi chọn đất đóng đô, Hồ Quý Ly cho thầy phong thủy đi khắp nơi tìm đất đẹp, long mạch tốt. Sau thời gian nâng lên đặt xuống, ông quyết định chọn động An Tôn để xây kinh thành. Ngày nay, dấu tích thành nhà Hồ vẫn còn ở xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Nó là chứng tích lịch sử của triều đại ngắn nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam.
Thầy phong thủy của Hồ Quý Ly cho rằng vùng đất này mang dáng dấp quả ấn của trời, có long mạch dài là con sông Mã, xung quanh có nhiều “tiểu long” như sông Âm, sông Lò, sông Luồng, sông Bưởi… cùng chầu vào long mạch chủ.
Bên ngoài vùng này có các dãy núi bao bọc hình vòng cung, bên trong lại có sông Mã, sông Bưởi lượn tròn như chiến hào. Trong cùng là khu đất nổi lên rõ rệt.
Tương truyền, Hồ Quý Ly tâm đắc về nơi này đến mức thốt lên: “Đất này là đất Thạch bàn long xà lục thập niên ký” (tạm dịch: Thế đất rồng chầu rắn cuộn vững như thạch bàn, có thể trụ được 60 năm).
Nhưng sau khi đến, Hồ Hán Thương – con trai thứ của Hồ Quý Ly lại cau mày phản đối. Hồ Hán Thương nhận ra điều không ổn và khuyên vua cha nên nghĩ lại. Hán Thương cho rằng đất này đúng là rồng chầu rắn cuộn nhưng đất còn non nên chỉ có thể gọi là “Long, xà ẩm thủy – Lục niên ký chủ” (tạm dịch: Nơi rồng, rắn uống nước, ở được trên dưới 6 năm).
Dù trẻ tuổi nhưng Hồ Hán Thương khi đó vốn đã nổi tiếng là am hiểu phong thủy. Nhiều đại quan cũng đồng quan điểm với con trai của vua, trong đó có Nguyễn Nhữ Thuyết. Ông đã viết thư can ngăn Hồ Quý Ly, khẳng định vùng An Tôn cuối nước đầu non, hợp với thời loạn chứ không hợp với trị quốc.
Cuối cùng, Hồ Quý Ly vẫn phớt lờ những lời can ngăn và quyết định xây thành nơi đây. Nào ngờ, lời nguyền phong thủy đích thực đã linh ứng, nhà Hồ tồn tại được 7 năm (từ 1400 đến 1407) rồi sụp đổ.