Hàng năm, các gia đình thường làm lễ cúng ông Công ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp để tiễn ông về trời. Lễ vật cúng ngày ông Công ông Táo thường được các gia đình chuẩn bị rất chu toàn, từ đồ hương hoa, vàng mã, hoa tươi, mâm cơm mặn đủ món đến một thứ không thể thiếu được là ba chú cá chép đỏ để ông Táo cưỡi về trời.
Ngày nay, nhiều người lựa chọn cá chép giấy để cúng ông Công ông Táo cho tiện dụng. Tuy nhiên các nhà nghiên cứu văn hóa Việt Nam lại cho rằng, nên mua cá chép sống bởi vì ngoài ý nghĩa thờ cúng để dâng các Táo Quân lấy phương tiện đi lại, thì tục lệ phóng sinh cá chép cũng có một ý nghĩa văn hóa quý báu, thể hiện tinh thần nhân đạo của người Việt.
 |
| Chọn cá chép đỏ khỏe mạnh để cúng ông Táo, khi thả cá bạn nhớ nghiêng nhẹ bát nước để cá bơi ra. |
Cá chép được chọn để thắp hương thường là cá chép đỏ. Khi chọn cá cúng ông Công ông Táo nên lưu ý chọn những chú cá còn khỏe mạnh, khi chạm nhẹ tay vào mặt nước thấy cá bơi nhanh, quẫy mạnh. Sau khi mang về nhà, nên thả vào một bát nước sạch, thả thêm 1 cọng rêu nhỏ vào bát nếu mua cá trước thời gian cúng lâu.
Sau khi gia chủ làm lễ xong xuôi, nên mang cả bát đựng cá đi ra nơi định thả, không nên dùng tay vớt cá nhiều lần từ chỗ này qua chỗ khác.
Lúc thả cá xuống ao, hồ, sông, suối phải xuống tận mép nước, nghiêng nhẹ miệng bát xuống để cá bơi ra, tuyệt đối tránh đứng cao, xa, ném hay hất cá xuống.
Cũng cần tránh buộc cá trong túi rồi ném cả túi xuống vì làm như thế, cá dễ bị chết, vừa mang tính hình thức, mất đi ý nghĩa của một phong tục đẹp, vừa xả rác xuống môi trường.