Sáng nay (26/8), chiếc máy bay quân sự tập lái L-39 của Trung đoàn 910 mang số hiệu 8705 đã rơi xuống cánh đồng xã Hòa Thành, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên, ngay sau khi cất cánh được vài phút.
Đây là máy bay huấn luyện đa tính năng được Công ty Aero Vodochody ở Tiệp Khắc (cũ, nay thuộc Cộng hòa Czech) phát triển từ nguyên mẫu L-39X-02 - X11 trong những năm 1960 nhằm đáp ứng các yêu cầu về huấn luyện bay từ sơ cấp tới cao cấp cho phi công quân sự thay thế chiếc L-29 Delfín.
Máy bay chiến đấu huấn luyện phản lực L-39
L-39 (hay Aero L-39 Albatros) là chiếc đầu tiên của thế hệ máy bay chiến đấu huấn luyện phản lực thứ hai, và là máy bay huấn luyện sớm nhất được trang bị động cơ turbin phản lực cánh quạt. Aero Vodochody tiến hành chuyến bay thử nghiệm đầu tiên của L-39 vào ngày 11/4/1968; và chính thức trình làng năm 1971 với phiên bản sản xuất tiêu chuẩn L-39C.
 |
| Máy bay chiến đấu huấn luyện phản lực L-39. Ảnh Planespotters.net |
L-39 được đánh giá là rất linh hoạt, ngoài vai trò máy bay huấn luyện, nó có thể đảm đương các phi vụ tấn công hạng nhẹ ban ngày như tấn công mặt đất, hay thậm chí cả tác chiến không đối không.
L-39 được sử dụng như loại máy bay huấn luyện chính tại các nước thuộc Liên bang Xô Viết (cũ), Tiệp Khắc (cũ), và tất cả các nước thuộc Khối Warszawa (trừ Ba Lan sử dụng máy bay phản lực thế hệ đầu tiên TS-11 Iskra được phát triển trong nước). Hiện vẫn còn khoảng 2.800 chiếc L-39 phục vụ tại lực lượng không quân hơn 30 nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
L-39 được nâng cấp thành các phiên bản L-59 Super Albatros và L-139. Trong đó, L-59 (tên định danh trước kia là L-39MS) cải tiến trang bị động cơ turbin phản lực cánh quạt DV-2 vẫn được chế tạo đến năm 1999.
Aero L-59 Super Albatros tiếp tục được cải tiến thành L-159 Alca - dòng máy bay chiến đấu hạng nhẹ cao cấp, và thực hiện chuyến bay thử nghiệm đầu tiên vào ngày 2/8/1997. L-159 Alca hiện phục vụ trong Lực lượng Không quân CH Czech, và tiếp tục được nâng cấp với các phiên bản khác nhau như L-159A, L-159B, L-159T1.
Ngoài ra có thể kể đến các biến thể của Aero L-39 Albatros như L-39V; L-39ZO - phiên bản tấn công hạng nhẹ với bốn mấu treo vũ khí và cấu trúc cánh được tăng cường; L-39ZA - phiên bản cải tiến của L-39ZO; L-39Z/ART - phiên bản Thái Lan với hệ thống điện tử Elbit…
Có một điều khá thú vị, L-39ZO từng xuất hiện trong các bộ phim nổi tiếng như James Bond Tomorrow Never Dies, Lord of War 2, Kill speed (2010)…
Một số vụ tai nạn máy bay L-39 trên thế giới
Theo nhận định của các chuyên gia, nguyên nhân của những vụ tai nạn máy bay L-39 trong quá trình huấn luyện bay thường rất khó xác định. Thậm chí có vụ ban đầu xác định do lỗi kỹ thuật, nhưng sau khi tiến hành kiểm tra thì thực tế lỗi lại không phải do động cơ L-39 gây ra.
 |
| Phi công nhào lộn nổi tiếng thế giới Mike Mangold thiệt mạng trong một vụ tai nạn máy bay L-39 tại Apple Valley Airport. Ảnh AP |
Ngay cả những phi công dày dạn kinh nghiệm cũng từng thiệt mạng trong các vụ tai nạn L-39. Chẳng hạn như hồi tháng 12/2015, một vụ tai nạn đã xảy ra tại Apple Valley Airport khiến phi công nhào lộn nổi tiếng thế giới Mike Mangold thiệt mạng.
Tại Việt Nam, vào năm 2007, trong lúc huấn luyện, một chiếc L-39 cũng đã rơi xuống bờ biển thuộc địa phận xã Phước Dinh, huyện Ninh Phước tỉnh Ninh Thuận.