Thấy tương lai ảm đạm vì bố bị ốm, nữ sinh nghĩ quẩn
N.T.T (19 tuổi, ở Hà Nam) vừa được bạn bè và người thân đưa vào Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) điều trị vì có ý định treo cổ tự tử. Bác sĩ Ngô Tuấn Khiêm (Viện Sức khỏe Tâm thần) sau khi tiếp nhận và khai thác tiền sử cho thấy, bệnh nhân từ nhỏ sức khỏe bình thường, ở nhà có một em trai. Bệnh nhân và em trai không hợp nhau khi bố mẹ thường ưu tiên quà và tình cảm cho em trai, bệnh nhân ít nói chuyện với em, đôi lúc hay chảnh chọe, cãi nhau những chuyện nhỏ nhặt. Mối quan hệ với bố mẹ cũng tương đối tốt đẹp, bố mẹ cũng yêu thương con cái, kinh tế gia đình trung bình.
Bệnh nhân học cấp 1 và cấp 2 ở gần nhà. Bệnh nhân ở lớp hay chơi cùng 1 bạn thân, thường xuyên trao đổi khó khăn trong học tập và trong cuộc sống. Tuy nhiên, đến cấp 3, khi học ở môi trường mới, dù có nhiều bạn bè mới, tuy nhiên bạn bè hay chia bè, kết phái, bệnh nhân không có bạn thân nào.
Khi vào đại học, bệnh nhân thuê trọ cùng một bạn cùng quê, khi đó nữ bệnh nhân vui vẻ hơn, hay tâm sự, đi chơi, mua sắm cùng nhau. Việc học cũng không quá áp lực, không phải thi lại môn học nào. Tuy nhiên, biến cố đã xảy ra khi 2 tháng trước, bố bệnh nhân bị ốm nặng không đi làm được, bệnh nhân lo lắng dẫn đến căng thẳng vì rất thương bố.
Bác sĩ Khiêm thăm khám cho một nữ sinh bị trầm cảm tại Viện Sức khỏe Tâm thần. Ảnh: Lê Phương.
Sau 2 tuần bệnh nhân xuất hiện buồn bã, chán nản, bi quan, không còn thiết tha làm việc gì nữa. Đặc biệt, nữ sinh thấy khó khăn trong việc tập trung nghe bài giảng, thậm chí xem 1 bộ phim truyền hình cũng đòi hỏi nhiều nỗ lực và không còn thích xem phim như trước. Cân nặng sụt 3 kg sau 2 tuần, bệnh nhân hay lo lắng suy nghĩ nhiều, lúc đầu là chuyện của bố, sau đó lo lắng vì học hành kém.
Quá trình sinh hoạt, bệnh nhân ít ngủ, chỉ ngủ được 2-3 tiếng/đêm, gần đây có nhiều đêm thức trắng. Bệnh nhân có nhiều lúc thấy bi quan, tuyệt vọng, sau đó có nhiều lần nghĩ đến cái chết. Bệnh nhân thường nghĩ đến tự tử vào buổi tối mỗi khi nằm 1 mình, không ngủ được và thấy tương lai ảm đạm. Bệnh nhân lên kế hoạch tự tử, mua dây về treo cổ, may mắn được bạn cùng phòng phát hiện nên báo cho gia đình và được đưa đến Viện Sức khỏe Tâm thần thăm khám.
Bác sĩ Khiêm cho biết, qua thăm khám cho thấy bệnh nhân không có tiền sử bệnh lý mãn tính nào. Tuy nhiên, khám sức khỏe tâm thần cho thấy, bệnh nhân bị trầm cảm, lo âu rất nặng, tình trạng stress ở mức độ vừa. “Dù bệnh nhân không có các triệu chứng loạn thần nhưng lại có ý tưởng, hành vi tự sát. Qua điều trị bằng thuốc và trị liệu tâm lý, bệnh nhân đã hết ý tưởng tự sát và được xuất viện sau 10 ngày nhập viện và hẹn tái khám”, bác sĩ Khiêm chia sẻ.
Trầm cảm ở trẻ vị thành niên rất dễ dẫn tới tử vong
BSCK II Bùi Văn Lợi, Phó Trưởng phòng Rối loạn cảm xúc và rối loạn ăn uống (Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, trầm cảm là rối loạn cảm xúc hay gặp ở trẻ em và tuổi vị thành niên và có tỷ lệ tử vong cao. Thống kê cho thấy, trầm cảm là 1 trong 4 nguyên nhân tử vong từ 10-14 tuổi và là 1 trong 3 nguyên nhân tử vong ở tuổi từ 15 đến 24.
“Đặc điểm khác biệt giữa trầm cảm ở người lớn và trẻ nhỏ đó là thay vì buồn chán, chúng có thể cáu gắt, dễ bị kích thích, nhưng thường bị bỏ sót do các triệu chứng không điển hình”, bác sĩ Lợi cho hay.
Bác sĩ Lợi cho biết, tỷ lệ trẻ vị thành niên mắc trầm cảm khá cao và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong.
Theo bác sĩ Lợi, các yếu tố nguy cơ khởi phát trầm cảm ở lứa tuổi này bao gồm:
- Những người đã bị lạm dụng tình dục nghiêm trọng trong thời thơ ấu trải qua các triệu chứng trầm cảm cao hơn khi phải đối mặt với các yếu tố gây căng thẳng hiện tại.
- Các sự kiện nhỏ trong cuộc sống như bỏ học, cha mẹ mất, khó khăn tài chính trong gia đình, mất bạn bè hoặc thành viên trong gia đình bị bệnh.
Theo bác sĩ Lợi, không phải ai tiếp xúc với trải nghiệm đau thương cũng trở nên chán nản. Điều này còn phụ thuộc vào tính cách và thời điểm xảy ra các sự kiện đều liên quan đến mối quan hệ giữa trầm cảm và các sự kiện cuộc sống căng thẳng, mặc dù các yếu tố sinh học như chức năng serotonergic cũng bị ảnh hưởng.
Trẻ vị thành niên khi bị trầm cảm thường có các dấu hiệu cơ bản như:
- Mất ngủ hoặc ngủ nhiều hơn do với mức bình thường;
- Thay đổi cảm giác ngon miệng: giảm cảm giác thèm ăn và sụt cân, hoặc tăng cảm giác thèm ăn và tăng cân;
- Sử dụng rượu hoặc chất để cố làm mình dễ chịu hơn;
- Kích động hoặc bồn chồn, đi lại nhiều, không thể ngồi yên;
- Kết quả học tập kém hoặc thường xuyên nghỉ học, bỏ học;
- Ít chú ý đến vệ sinh cá nhân hoặc ngoại hình.
Ngoài ra, còn có những dấu hiệu thay đổi bản thân như: Bùng nổ cơn giận dữ vô cớ, hành vi gây rối; Tự làm đau bản thân (hành vi tự huỷ hoại); Lên kế hoạch tự tử hoặc cố gắng tự tử; giảm cân…
Bác sĩ Lợi cảnh báo, việc không phát hiện trầm cảm để điều trị kịp thời hoặc bị chẩn đoán nhầm lẫn sẽ rất nguy hiểm, điển hình nhất là bệnh nhân có thể tìm đến cái chết. Với trường hợp nhẹ hơn có thể là tự làm đau cơ thể, ảnh hưởng đến học tập, sinh hoạt và cuộc sống. “Với lứa tuổi vị thành niên, việc điều trị phải tùy vào tình trạng bệnh sẽ có biện pháp điều trị phù hợp. Trong đó, thường sẽ áp dụng kết hợp các biện pháp như dùng thuốc, kích thích từ xuyên sọ, trị liệu tập lý, vận động”, bác sĩ Lợi tư vấn.