Với nhiều người thuộc thế hệ 8X - 9X lớn lên ở vùng núi phía Bắc, củ dong riềng đỏ không chỉ là một loại thực phẩm quen thuộc mà còn là một phần ký ức tuổi thơ. Trong những năm tháng còn khó khăn, củ dong riềng đỏ luộc, nướng hay làm bánh đều mang đến hương vị dân dã, mộc mạc mà ấm lòng. Loại củ này mọc nhiều ở sườn đồi, vùng đất cao, gắn bó mật thiết với cuộc sống thường ngày của người dân nơi đây.
Dong riềng đỏ, tên khoa học là Canna indica, thuộc họ dong, là loài cây thân thảo cao từ 1,5-2m, với hoa đỏ rực rỡ và lá to xanh mướt. Tuy mọc hoang dã ở vùng cao, cây lại có sức sống mãnh liệt, không cần chăm bón nhiều mà vẫn cho củ to, chắc. Đặc biệt, phần củ chứa nhiều tinh bột, chất xơ, cùng các khoáng chất thiết yếu như kali, canxi và magie, rất tốt cho sức khỏe.
Củ dong riềng đỏ có thể chế biến thành nhiều món ăn dân dã nhưng đầy hấp dẫn. Bánh dong làm từ bột củ dong pha với nhân đậu xanh hoặc thịt có vị mềm, thơm và bùi, thường được ăn kèm với mật ong hay đường. Ngoài ra, củ có thể luộc, nướng như khoai, giữ trọn vị ngọt tự nhiên. Những món ăn này gợi nhớ đến sự giản dị, gắn bó với làng quê và những bữa cơm gia đình ấm cúng.
Từng là món ăn của gia đình nghèo, ngày nay củ dong riềng đỏ đã vươn lên trở thành đặc sản được săn đón ở các thành phố lớn. Không chỉ ngon, củ còn được đánh giá cao nhờ lợi ích sức khỏe và sự tự nhiên trong quy trình trồng trọt. Hiện nay, giá bán có thể dao động từ 30.000 đến 450.000 đồng/kg, xuất hiện phổ biến trên các chợ mạng và cửa hàng đặc sản sạch.
Tại Cao Bằng và một số tỉnh miền núi phía Bắc, nhiều hộ dân đã tận dụng lợi thế khí hậu để trồng dong riềng đỏ, tạo nguồn thu nhập ổn định. Các huyện như Trà Lĩnh, Trùng Khánh, Quảng Uyên đang dần trở thành những vùng chuyên canh loại cây đặc sản này. Không chỉ mang lại giá trị kinh tế, củ dong riềng đỏ còn góp phần bảo tồn nét văn hóa ẩm thực truyền thống của người dân miền núi.
Tác dụng của củ dong riềng đối với sức khỏe
Hỗ trợ hệ tiêu hóa khỏe mạnh
Củ dong riềng có khả năng làm giảm tần suất tiêu chảy ở người mắc hội chứng ruột kích thích. Với hàm lượng chất xơ dồi dào, loại củ này còn hỗ trợ điều trị táo bón hiệu quả.
Không chỉ vậy, tinh bột trong dong riềng còn giúp nuôi dưỡng các vi khuẩn có lợi trong đường ruột, thúc đẩy quá trình lên men, từ đó hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn và làm dịu các cơn đau bụng kéo dài.
Thực phẩm không chứa gluten
Tinh bột củ dong riềng hoàn toàn không chứa gluten, rất phù hợp với những người mắc chứng không dung nạp gluten. Ngoài ra, loại tinh bột này còn đóng vai trò như chất kết dính tự nhiên, có thể thay thế nhiều loại bột trong chế biến các món bánh như pudding hay bánh nướng.
Tốt cho trẻ nhỏ
Với đặc tính không chứa gluten và khả năng làm dịu hệ tiêu hóa, củ dong riềng là lựa chọn lý tưởng cho trẻ nhỏ. Theo y học cổ truyền, dong riềng còn giúp giảm tình trạng chướng bụng, hỗ trợ hệ tiêu hóa còn non yếu của trẻ.
Tăng cường hệ miễn dịch
Tinh bột kháng trong củ dong riềng giúp kích thích hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn thông qua việc giải phóng glucose và oligosaccharide – những hợp chất đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa miễn dịch.
Ngoài ra, trà dong riềng còn giúp ức chế sự phát triển của vi sinh vật có hại, từ đó ngăn ngừa các tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể.
Hỗ trợ kiểm soát tiểu đường
Củ dong riềng luộc có chỉ số đường huyết thấp, phù hợp với chế độ ăn kiêng của người mắc tiểu đường. Bột dong riềng còn có thể được dùng để làm bánh quy lành mạnh, giúp người bệnh có món ăn vặt an toàn hằng ngày.
Thêm vào đó, lượng chất xơ cao trong dong riềng còn giúp hạn chế cảm giác thèm ăn các món nhiều đường, nhiều chất béo – những tác nhân bất lợi cho người bệnh tiểu đường.
Kháng khuẩn và chống viêm tự nhiên
Các hoạt chất flavonoid và saponin trong củ dong riềng đỏ được chứng minh có khả năng kháng khuẩn, chống virus hiệu quả. Flavonoid đặc biệt có tác dụng ức chế các virus gây viêm họng như rhinovirus – một trong những nguyên nhân phổ biến gây cảm lạnh và viêm hô hấp.
Không chỉ vậy, các hợp chất tannin và alkaloid trong củ dong riềng đỏ còn giúp giảm viêm, làm dịu các triệu chứng như đau rát họng, sưng tấy và ho – góp phần cải thiện tình trạng viêm họng và tăng cường sức đề kháng.